Ne fillim te shekullit te 19, sistemi binar yjor i njohur si Eta Carinae ishte i zbehte dhe i paqarte. Ne dekadat e para te shekullit, u be i ndritshem gjithnje e me shume, deri, diku ne prill te 1843 (kur shpertheu),dhe ishte ylli i dyte me i shndritshem ne qiell, pas Sirius (i cili eshte pothuajse nje mije here me afer Tokes). Ne vitet qe pasuan, ai u shua gradualisht perseri dhe ne shekullin e 20 ishte krejtesisht i padukshem per syrin.
Ylli ka vazhduar te ndryshoje ne shkelqim qe atehere, dhe ndersa ajo eshte edhe nje here i dukshem me sy te lire ne nje nate te erret, dhe kurre nuk do te kete ate shkelqim qe kishte ne 1843.Shkencetaret i quajne keto ngjarje si shperthime supernovash.
Ylli me i madh nga dy yjet ne sistemin Eta Carinae eshte nje yll i madh dhe i paqendrueshem qe eshte prane perfundimit te jetes se tij dhe pritet te shpertheje.
Edhe pse astronomet e shekullit 19 nuk kane pasur teleskope te fuqishem mjaftueshem sa per te shikuar shperthimin e 1843 ne detaje, efektet e saj mund te studiohen sot. Rete e medha te materies jane hedhur nje shekull e gjysme me pare, e njohur eshe si mjegullnaja Homunculus ,dhe ka qene nje objektiv i rregullt i Hubble per studim qe kur u leshua ne 1990. Ky imazh, i marre me Kamera e avancuar per Studime ne rezolucion te larte e Hubble eshte me i detajuar der tani, dhe tregon se si materiali nga ylli nuk u hodh ne menyre uniforme.
Eta Carinae nuk eshte vetem interesante per shkak te se kaluares se saj, por edhe per shkak te ardhmes se saj. Ajo eshte nje nga yjet me te afert me Token qe ka te ngjare te shpertheje ne nje supernova ne nje te ardhme relativisht te afert (mendohet keshtu ne shkalle – astronomike kohore si e “ardhme e afert”pasi ndoshta do marri miliona vjet te shperthej). Kur e do e bej ate, presin nje pamje mbreselenese ketu ne Toke, do jete shume me i ndritshem edhe pas shperthimit te saj te fundit:i njohur si 2006gy SN, supernova ndritshme qe kurre nuk u verejt, erdhi nga nje yll i te njejtit lloj.
Link:
Imazhe te meparshme te Eta Carinae nga Hubble
Credit:ESA/Hubble & NASA
Perditesimi per here te fundit 15 janar,2017.
Tags:HUBBLE, MJEGULLNAJAT, RRUGA E QUMESHTIT, YJET
You must be logged in to post a comment Login