Vrimat e Zeza te fshehura ne lagjen tone kozmike

Vrimat e zeza ndonjehere rrine pas gazit dhe pluhurit, te fshehura nga syte e shume prej teleskopeve. Por e shfaqin veten larg kur materiali qe ata ushqejne leshon energji te larte te rrezeve-X dhe qe teleskopi NUSTAR i NASA-s mund te zbuloji. Kjo eshte ajo se si NUSTAR se fundit ka identifikuar dy vrima te zeza supermasive te mbeshtjellura me gaz, te vendosura ne qendrat e dy galaktikave te aferta.

“Keto vrimat te zeza jane relativisht afer Rruges se Qumeshtit, por ata kane mbetur te fshehura nga ne deri me tani”, tha Ady Annuar, nje student i diplomuar ne Universitetin Durham ne Mbreterine e Bashkuar, i cili paraqiti rezultatet ne takimin e Shoqates Astronomike Amerikane ne Grapevine , Texas. “Ata jane si permbindesha te fshehura nen shtratin tuaj.”

Te dy keto vrima te zeza jane motoret qendror te asaj qe astronomet e quajne “berthamat e galaktikave aktive”, nje klase e objekteve shume te ndritshme qe perfshin kuazaret dhe blazaret. Varesisht se si keto berthama galaktike jane te orientuara dhe cfare lloj i materialit i rrethon ato, ato duken shume te ndryshme, kur shqyrtohet me teleskopet.

Berthamat e galaktikave aktive jane aq te ndritshme, sepse grimcat ne rajonet perreth vrimes se zeze marrin shume nxehtesi dhe e leshojne rrezatim ne te gjithe spektrin elektromagnetik – nga valet e radios me energji te ulet deri ne ato me energjit te larte ne rreze-X.
Peter Boorman, nje student i diplomuar ne Universitetin e Southampton ne Mbreterine e Bashkuar–udhehoqi studimin e nje galaktike aktive e quajtur IC 3639, e cila eshte 170 milione vite drite larg. Kerkuesit analizuan te dhenat e NUSTAR nga ky objekt dhe krahasuan ato me vezhgimet e meparshme nga Observatori Chandra i rrezeve-X te NASA-s .Pamje e galaktikes IC 3639.

Gjetjet nga NUSTAR, i cili eshte me i ndjeshem ne energji te larte te rrezeve -X sesa keto observatore, konfirmojne natyren e IC 3639 si nje berthame aktive e nje galaktike. NUSTAR ka bere edhe matjen e pare te sakte se sa material eshte i erresuar motorin qendror te IC 3639, duke u lejuar studiueseve per te percaktuar se si shkelqen ky perbindesh i fshehur ne te vertete.

Me e cuditshme eshte galaktika spirale qe Annuar ka studiuar: NGC 1448. Vrima e zeze ne qender te saj u zbulua vetem ne vitin 2009, edhe pse eshte ne qender te nje prej galaktikave me te aferta te medha me Rrugen e Qumeshtit.  NGC 1448 eshte vetem 38 milion vite-drite larg (nje vit drite eshte rreth 6 trilion milje).
Studimi i Annuar zbuloi se kjo galaktike gjithashtu ka nje kolone te trashe te gazit e fshehur ne vrimen e zeze qendrore.

Per me shume rreth NuSTAR

http://www.nasa.gov/nustar

http://www.nustar.caltech.edu/

Perditesimi per here te fundit 7 jana,2017.

Tags:GALAKTIKA, NUSTAR, UNIVERSI, VRIMA TE ZEZA