Bashkepunimi astronomik

Ngjarjet qe rrethonin Shperthimin e Madh ishin aq kataklizmike saqe kane lene nje gjurme te pashlyeshme ne strukturen e kozmosit. Ne mund te zbulojme keto shenja sot duke vezhguar driten me te vjeter ne univers. Sic u krijua rreth 14 miliarde vjet me pare, kjo drite – e cila ekziston tani si nje rrezatim mikrovale i dobet dhe eshte quajtur keshtu sfondi mikroval kozmik ose (CMB) – qe pershkon tere kozmosin, duke e mbushur ate me fotone te dallueshme.

CMB mund te perdoret per te hetuar kozmosin nepermjet dickaje te njohur si efekti i Sunyaev-Zel’dovich (SZ), e cili u vu re per here te pare mbi 30 vjet me pare. Ne zbuluam CMB ketu ne Toke, kur fotonet e saj perberese mikrovale udhetonin me ne neper hapesire. Ne udhetimin e tyre tek ne, ata mund te kalojne neper grupime galaktikore qe permbajne elektrone te larte energjie. Zbulimin i ketyre fotoneve permes teleskopeve tane eshte e veshtire por e rendesishme – ata mund te ndihmojne astronomet per te kuptuar disa nga vetite themelore te universit, te tilla si vendndodhja dhe shperndarjea e grupimeve te dendura galaktikore.

Teleskopi Hubble ka verejtur nje nga grupimet me masive galaktikore, te njohur si RX J1347.5–1145 . Ky vezhgim i grupimit, 5 miliarde vite drite nga nga Toka, ka ndihmuar Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) ne Kili per te studiuar sfondin kozmik mikrovale duke perdorur efektin termik Sunyaev-Zel’dovich. Vezhgimet e bera me ALMA jane te dukshme ne ngjyre blu/vjollce.

Link

• ESO Picture of the Week
• RX J1347.5–1145 seen by Hubble only
• http://www.spacetelescope.org/images/potw1708a/

Credit:ESA/Hubble & NASA, T. Kitayama (Toho University, Japan)/ESA/Hubble & NASA

Perditesimi per here te fundit 24 shkurt,2017.

Tags:ESO-OBSERVATORI JUGOR EUROPIAN, GALAKTIKA, HUBBLE, UNIVERSI