Dawn zbulon prova per materiale organike ne Ceres

Nga NASA/Jet Propulsion Laboratory.

Misioni Dawn i NASA-s ka zbuluar prova per materiale organike ne Ceres.Ceres eshte nje planet xhuxh dhe trupi me i madh ne rripin kryesore te asteroideve qe ndodhet midis Marsit dhe Jupiterit. Shkencetaret duke perdorur instrumentin (VIR) te anijes Dawn zbuluan materiale ne dhe rreth nje krateri ne hemisferen veriore te quajtur Ernutet. Molekulat organike jane interesante per shkencetaret, sepse ato jane te nevojshme, por jo te mjaftueshme, per komponentet e jetes ne Toke.

Zbulimi shton listen ne rritje te trupave ne sistemin diellor, ku jane gjetur materiale orgnaike. Perzirjet organike jane gjetur ne disa meteorite si dhe nga vezhgimet largpamese te disa asteroideve. Ky zbulim forcon me tej lidhjen midis Ceres, ketyre meteoriteve dhe trupat te tyre mëmë.

“Ky eshte zbulimi i pare i qarte i molekulave organike nga orbita ne nje trup ne brezin kryesor te asteroideve,” tha Maria Cristina De Sanctis, autori kryesor i studimit, bazuar ne Institutin Kombetar te Astrofizikes, Rome. Zbulimi eshte raportuar ne revisten ‘Science’.

Te dhenat e paraqitura ne ‘Science’ mbeshtesin idene se materialet organike jane te lindura ne Ceres.Karbonatet dhe argjila e identifikuara ne Ceres tregojne per aktivitetin kimik ne prani te ujit dhe nxehtesis. Kjo ngre mundesine qe materialet organike jane perpunuar ne menyre te ngjashme ne nje mjedis te ngrohte me uje te pasur.

Rendesia e materialeve organike

Materialet Organike te zbuluara shton atributet e Ceres ‘lidhur me perberesit dhe kushtet per jete ne te kaluaren e larget. Studimet e meparshme kane gjetur minerale te hidratuar, karbonate, akull uji, dhe argjile te amoniuzuar qe mund te jete ndryshuar nga uji. Kriperat dhe karbonati i natriumit, te tille si ato qe gjenden ne zonat e ndritshme te kraterit Occator , mendohet qe jane te mbajtur ne siperfaqe nga uji i legnshem.

“Ky zbulim shton te kuptuarit tone te origjines se mundshme te ujit dhe materialeve organike ne Toke”, tha Julie Castillo-Rogez, shkencetari i projektit Dawn bazuar ne Laboratorin e Motoreve Reaktiv te NASA-s ne Pasadena, Kaliforni.

Ku jane materialet organike?

Instrumenti VIR ishte ne gjendje per te zbuluar dhe hartuar vendndodhjen e ketij materiali per shkak te afetsise se tij te vecante ne driten afer-infra te kuqe.

Materialet organike ne Ceres jane te vendosura kryesisht ne nje zone qe mbulon rreth 400 milje katrore (rreth 1000 kilometra katrore). Shenjat organike jane shume te qarte ne bazen e kraterit Ernutet (nje pamje e kraterit mund te shihet ne  PIA20570), ne skajin e saj jugore dhe ne nje zone vetem jashte kraterit ne jugperendim. Nje zone e madhe me shenja te mirepercaktuara eshte gjetur ne te gjithe pjesen veriperendimore te skajeve te kraterit. Ka fusha te tjera me te vogla te pasura- organike disa milje (kilometra) ne perendim dhe ne lindje te kraterit. Materiale te tjera organike gjithashtu jane gjetur ne nje zone shume te vogel ne kraterin Inamahari , rreth 250 milje (400 kilometra) larg nga Ernutet.

“Ne jemi ende duke punuar ne te kuptuarit e kontekstit gjeologjik per keto materiale”, tha bashkautori i studimit Carle Pieters, profesor i shkencave gjeologjike ne Universitetin Brown.

Imazhet eshte publikuar ne nje leter ne 2017 ne Icarus.

Nje seri e plote e te te dhenave te Dawn eshte e arkivuar ne http://pds.nasa.gov/ .

Misioni Dawn menaxhohet nga JPL per Drejtorine e Shkences te NASA-s ne Uashington. Dawn eshte nje projekt i Programit ”Discovery” te drejtorise se shkences, menaxhuar nga qendra hapesinore Marshall e NASA-s ne Huntsville, Alabama. UCLA eshte pergjegjes per shkencen e pergjithshme te misionit Dawn. Orbital ATK, Inc, ne Dulles, Virxhinia,kane projektuar dhe ndertuar anijen. Qendra Aerohapesinore Gjermane,dhe Instituti Max Planck per kerkime ne Sistemin Diellor , Agjencia italiane e Hapesires dhe Instituti i astrofizikes kombetare italiane jane partnere nderkombetare ne ekipin e misionit.Per listen e plote te pjesemarreseve te misionit,shiko:http://dawn.jpl.nasa.gov/mission.

Image credit: NASA/JPL-Caltech/UCAL/MPS/DLR/IDA

Per me shume rreth misionit Dawn te NASA’s,shiko:http://dawn.jpl.nasa.gov.

Perditesimi per here te fundit 6 mars,2017.

Tags:CERES, PLANETET XHUXH, SISTEMI DIELLOR, SONDA DAWN