Nje grup nderkombetar i astronomeve ka leshuar nje imazh te pabesueshem te yllit Betelgeuse, nje nga imazhet me te mira te nje ylli tjeter pervec Diellit tone – sigurisht imazhi me i mire ne gjatesite e valeve te radios. Fotografia e pabesueshme eshte marre nga Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA).
Betelgeuse eshte nje yll supergjent i kuq ne konstelacionin e Orionit dhe nje nga yjet me te shndritshem dhe me te medhenj ne qiell. Ai eshte aq i madh sa 1400 diej ndersa peshon vetem 11 here e mases se yllit tone. Eshte nje yll ne fund e jetes se tij dhe astronomet besojne se do shperthej ne supernova ne nje te ardhmen te aferm . Te gjitha keto karakteristika, e bejne Betelgeuse nje nga objektet me intriguese ne qiell.
“I vendosur rreth 650 vjet drite larg, Betelgeuse sigurisht nuk eshte ylli me i afert me sistemit tone diellor, por madhesia e tij e ben ate nje objektiv ideal per imazhe direkt te marra nga ALMA te yllit — tha Dr. Eamon O’Gorman, astronom ne Observatorin e Parisit , ne nje deklarate. “Kur shohim qiellin e nates me syte tane , shohim yje te ndritshem kudo, por per shkak se ato jane kaq te vogla, edhe teleskopet me te fuqishem ne bote perpiqen te marrin imazhe te siperfaqes se tyre. Rezultatet tona tregojne se ALMA ka aftesine per te fotogrrafuar siperfaqet e yjeve me te medhenj ne detaje. ”
Studimi, i botuar ne Astronomy & Astrophysics jep disa te dhena per mekanizmin pergjegjes per ngrohjen e atmosferes se ketyre yjeve te ndritshme. Hulumtimi ne menyre te qarte tregon se atmosfera nuk eshte nxehte ne menyre uniforme.
“ALMA tani na siguron aftesite per vecorite siperfaqesore te imazheve ne yjet e aferta, nderkohe qe po ashtu dhe matjen e drejtperdrejte te temperatures se ketyre yjeve”, shtoi autori kryesor Dr Eamon O’Gorman, nga Instituti i Dublinit per Studime te Avancuara. “Ne kemi njohur per dekada qe siperfaqja e dukshme e Betelgeuse nuk ishte uniforme, por ALMA tani ka treguar me hollesi se temperatura ne atmosferen e saj te brendshme nuk eshte gjithashtu uniforme. Duket sikur keto luhatje te temperatures mund te shkaktohen nga fushat magnetike, te ngjashme me ate qe shohim ne Diell, yllin tone me te afert “.
Shkencetaret shpresojne se keto vezhgime do te cojne ne nje kuptim me te carte te evolimit te mevonshem yjor. Kemi shume pyetje ne lidhje me evolucionin e supernovave dhe se si prodhohen elementet nga te cilat jemi bere ne. Mund te duhen miliona vjet qe Betelgeuse te shpertheje, por deri atehere mund te na jape kuptueshmerine tone me te qarte te yjeve masive .
Perditesimi per here te fundit 28 qershor,2017.
You must be logged in to post a comment Login