Dekadat e zbulimit te Jupiterit.

Nisur pese vjet me pare ne 5 gusht , te 2011, misioni i NASA-s Juno manovroi ne orbiten perreth Jupiterit me 4 korrik, 2016, duke u bashkuar ne nje tradite te gjate te zbulimit te gjigantit te gazte.

Nje nga objektet e ndritshme ne qiellin e nates, Jupiteri ka magjepsur njerezit qe nga kohet e lashta. Sot, shkencetaret besojne se te mësuarit me shume rreth planetit mund te jete celesi per te zbuluar origjinen e sistemit tone diellor dhe formimin e tij. Ata teorizojne se Jupiteri jo gjithmone ishte ku eshte tani, por ai levizi ne te gjithe sistemin diellor ne rinine e tij, duke nderprere formimin e Marsit,dhe  duke ndikuar ne formimin dhe vendndodhjen e rripit te asteroideve, dhe me shume se kaq.

Shkencetaret filluan te perdorin misionet hapesinore per te zhbllokuar sekretet e planetit ne fillim e viteve 1970, ku paraardhesit e hershme te Juno-s, Pioneer 10 dhe 11, ishin nisur. Dyshja e anijenve ka arritur planetin ne fund te 1973 dhe ne fillim te 1974. Per here te pare, shkencetaret mund te marrnin verejtjet e drejtperdrejta dhe te pamjeve te ngushta te imazheve te Jupiterit, henave te tij dhe zones se madhe te kuqe misterioze.

Nga gjetjet e Pioner, shkencetaret ishin ne gjendje per te bere konkluzione te shumta ne lidhje me Jupiterin. Ata gjeten se planeti eshte i perbere kryesisht nga pjese te lengshme, dhe se ajo ka nje magnetotail, nje zgjatje e fushes se saj magnetike, asht si te Tokes. Kjo la te kuptohet se Jupiteri ka nje berthame solide. Ata gjithashtu moren nje veshtrim te afert ne rete e Jupiterit – nga 26.000 milje (rreth 42,000 km) – per te percaktuar modelet e motit.

Misionet Pioneer hapen rrugen per nje grup te dyte te misioneve fokusuar ne Jupiter- ne fund te viteve 1970, Voyager 1 dhe 2. Nisur ne 1977, anijet jane me te famshme per kalimin ne pjesen e jashtme te sistemit diellor – Voyager 1 ka kaluar edhe kufijte e saj te jashtme dhe ka kaluar tashme ne hapesiren ne mes te sistemeve diellore. Me kalimin e kohes, Voyager 2 dhe misionet Pioneer do te largohen nga sistemi diellor. Dyshja Voyager shkuan ne jupiter ne 1979, duke marre me shume se 52.000 fotografi te planetit dhe henave te tij gjate rrjedhes se disa muajve.
Keto imazhe dhe vezhgime shoqeruese kan shkaktuar zbulime ne dukje te panumerta. Te dhenat e zbuluara dhane shume karakteristika te motit ne Jupiter, duke perfshire ekzistencen e rrufeve ne majat e reve dhe te sistemeve stuhi. Plus, per here te pare, shkencetaret zbuluan ekzistencen e vullkaneve aktive ne vende te tjera pervec Tokes, ne henen e planetit Io.

Misionet Galileo te Jupiterit mberriten ne jupiter ne vitet 1980. Ndryshe nga misionet e meparshme, ky grup i anijesh – ishin nje hetim atmosferike dhe nje Orbiter – jane projektuar per te orbituar e planetin ne vend qe te mbledhnin te dhena mbi flyby. . Sonda kaloi 58 minuta te dhena atmosferike ne Orbiter, e cila me pas u transmetua ne Toke. Te dhenat e perfshira ishin matjet te elementeve atmosferike te Jupiterit , duke siguruar njohuri per formimin e planetit.

Vete Orbiteri beri vezhgime te shumta afatgjata ne lidhje me sistemin e Jupiterit, duke perfshire gjetjen e provave per te mbeshtetur teorine se nje oqean uji shtrihet nen siperfaqen e henes Europa dhe gjetjen e sistemit unazor te Jupiterit, nje grup pothuajse i padukshme i unazave te perbera nga pluhuri krijuar nga ndikimet meteoroideve me kater henat e planetit. Ne korrik te vitit 1994, Galileo deshmoi, gjithashtu perplasjen e Kometes Shoemaker-Levy 9 ne Jupiter, vezhgimin e pare te nje ndikimi te tille sic ka ndodhur ne ndonje planet tjeter pervec Tokes.

Misioni Ulysses per te studiuar diellin  ka mbledhur te dhena ne magnetosferen e Jupiterit ndersa . Cassini gjithashtu verejti Jupiterin ne vitin 2000 ne rrugen e tij drejt destinacionit te synuar, Saturnin. Kamera Cassini mori 26.000 imazhet te planetit dhe henave te tij dhe ku ka krijuar me hollesi portretin global me ngjyra te Jupiterit prodhuar ndonjehere ne ate kohe.

Kohet e fundit, New Horizons, nje mision per ne Pluto, u shtohet ketyre vezhgimeve gjate flyby te saj me Jupiterin ne vitin 2007, duke gjetur prova se planeti ka ndryshuar nga cdukej me pare nga NASA – anija Galileo eshte djegur ne atmosferen e Jupiterit ne vjeshten e 2003. New Horizons ka shpenzuar rreth gjashte muaj ne sistemin e Jupiterit gjate flyby te saj ne rrugen per ne Pluto., duke eksploruar me tej sistemet e motit te saj, henave dhe unazave. Ndoshta me se shumti, New Horizons pa rreth 36 vullkane mbi Io dhe mati temperaturen e llaves, duke gjetur ngjashmeri me ate te vullkaneve qe ndodhen ne toke.

Hubble i ka bere verejtje e shumta dhe ka marre fotografite e shumta te Jupiterit qe nga nisja e tij ne prill te 1990. Verejtje e planetit shtriheshin mbi 26 vjet qysh Hubble eshte leshuar, dhe shume nga vezhgimet e tij jane neharmoni me misione te tjera per ne Jupiter, vecanerisht me ato te Galileot. Ne fakt, Hubble gjithashtu deshmoi perplasjen e Kometes Shoemaker-Levy 9 me Jupiterin, duke siguruar nje perspektive te vendeve te perplasjes se kometer.

Me futjen e suksesshme te Juno-s ne orbiten e Jupiter ne korrik te 2016, shkencetaret presin qe te japin informacion ne lidhje me gjetjet e para te misionit ne shtator.

Nje koncept grafik i Junos– NASA ka leshuar tashme disa imazhe te marra te planetit nga kamera JunoCam. Juno do te beje verejtje per atmosferen e Jupiterit dhe fushave magnetike dhe gravitacionale, duke siguruar me shume informacion rreth struktures se planetit ne menyre qe shkencetaret mund te thellojne kuptimin e tyre ne origjinen e Jupiterit dhe evolucionit. Ndonje nga keto te dhena mund te filloj te zbuloj misterin i origjines se sistemit diellor dhe formimit te tij.

Pamje e jupiterit marre nga voyager 1 me 13 shkurt 1979

Per me shume vizitoni:

1-http://www.nasa.gov/mission_pages/juno/main/index.html

2-http://www.nasa.gov/centers/ames/missions/archive/pioneer10-11.html

3-https://solarsystem.nasa.gov/galileo/index.cfm

4-http://pluto.jhuapl.edu/Mission/The-Path-to-Pluto/Jupiter-Encounter.php

Dhe:https://www.nasa.gov/centers/goddard/home/index.html

Perditesimi per here te fundit 24 janar,2017.

Tags:CASSINI, EKSPLORIMI I SISTEMIT DIELLOR, HUBBLE, JUNO, NASA, NEW HORIZONS, VOYAGER 1 & 2.