Fazat e Hënës!

Faza hënore ose faza e hënës është forma e pjesës së ndriçuar (ndriçuar nga dielli) , si shihet nga nje vëzhgues në Tokë. Fazat hënore ndryshojne nga rrotullimi i hënës që bën drejt tokës, në bazë të ndryshimit të pozicioneve të Hënes dhe Diellit në krahasim me Tokën. Rotacioni i hënes është i bllokuar nga graviteti i Tokes, pra, e njejta sipërfaqe hënore gjithmone i tregon te njejtën fytere tokës. Kjo fytyrë është e ndriçuar nga dielli në mënyra të ndryshme ne varësi të pozicionit të Hënes në orbiten e saj.

Prandaj, pjesa e kesaj hemisfere qe eshte ne dukje te nje vëzhguesi ne Toke mund te ndryshoje nga rreth 100% (henë e plote) 0% (henen e re). Terminatori hënor eshte kufiri ne mes hemisferave te ndriçuara dhe atyre te erret. Secili nga kater fazat e ndermjetme henore eshte afersisht shtate dite (~ 7.4 dite), por kjo ndryshon pak per shkak te formes eliptike te orbites se Henes. Perveç disa kratereve prane poleve henore si Shoemaker, te gjitha pjeset e Henes te para rreth 14.77 ditet e diellit, e ndjekur nga 14.77 ditet e “nates”.

Ne kulturen perendimore, te katër fazat kryesore henore jane hena e re, tremujori i pare, Hena e plote, dhe tremujorin e trete (e njohur edhe si tremujori i fundit). Keto jane momente kur dukshmeria e gjatesis gjeocentrike qiellore e henes ne minus eshte e dukshme ne gjatesi gjeocentrike qiellor te Diellit e cila eshte 0 °, 90 °, 180 ° dhe 270 °, respektivisht.Secila prej ketyre fazave eshte e menjehershme, e qendrueshme teorikisht ne kohe zero , edhe pse ata ndodhin ne pak kohe me te ndryshme, kur shihet nga pika te ndryshme ne Toke. Gjate intervaleve ne mes te fazave kryesore, Hena shfaqet ne forme-gjysmehene- apo gungaç. Keto forma, dhe periudha te kohes kur Hena tregon fytyren, quhen fazat e ndermjetme.

Varësisht nga pozita, që e zë Hëna në krahasim me Tokën dhe Diellin, dallojmë disa faza, të cilat e bëjnë që ajo të duket jo gjithherë në formë rrethi.

Fazat e Henes.

Kur Hëna gjendet mes Tokës dhe Diellit na është kthyer pjesa e errët e saj, fazë kjo që quhet ‘Hëna e re’. Hëna e re lind në mëngjes dhe perëndon në mbrëmje bashkë me Diellin. Pas kësaj faze Hëna zhvendoset kah lindja. Ajo lind gjatë ditës, perëndon pas perëndimit të Diellit dhe në mbrëmje duket më së miri. Në këtë fazë brinjët e draprit janë të kthyera kah lindja

Shtatë ditë pas Hënës së re, krijohet ‘çereku i parë’. Në këtë fazë ajo i përngjan shkronjës ‘D’. Lind rreth mesditës dhe perëndon rreth mesnatës.

Pas katërmbëdhjetë apo pesëmbëdhjetë ditësh nga Hëna e re, Hëna gjendet në anën e kundërt me Diellin, kështu që e gjithë sipërfaqja e kthyer nga Dielli ndriçohet. Këtë fazë e quajmë ‘Hëna e plotë’. Në këtë fazë Hëna lind në mbrëmje, perëndon në mëngjes. Nga Hëna e plotë pjesa e ndriçuar fillon të zvogëlohet. Brinjët e draprit kthehen kah perëndimi.

Në ‘çerekun e fundit’ Hëna lind rreth mesnatës dhe perëndon rreth mesditës. Kështu nga Hëna e plotë deri në Hënën e re pjesa e ndriçuar e saj vazhdimisht zvogëlohet, derisa dy–tri ditët e fundit të ciklit Hëna gati sa nuk vërehet fare.

Cikli i plotë i ndërrimit të fazave të satelitit tonë natyror quhet ‘muaj sinodik’
Fazat hënore shfrytëzohen edhe si bazë kalendarike në disa vende të lindjes.