Rrezeve Gama, ose GRBs (gamma ray burst-shperthimi i rrezeve gamma), jane disa nga ngjarjet me te dhunshme dhe energjike ne Univers. Edhe pse keto ngjarje jane shperthimet me ndricuese ne univers, nje studim i ri duke perdorur Observatorin chandra te rrezeve-x dhe sateliti Swift te NASA-s dhe teleskopet te tjer sygjeron se shkencetaret mund te kene humbur shumicen e ketyre shperthimeve te fuqishme kozmike.
Astronomet mendojnë se disa GRBs jane produkt i perplasjes dhe i bashkimit te dy yjet neutron apo te nje ylli neutron dhe nje vrime te zeze. Hulumtimi i ri,jep evidencen me te mire deri me sot te goditjeve e tilla qe do te gjeneroje nje rreze shume te ngushte
Goditjet mes dy yjet neutronike apo nje ylli neutron dhe vrimave te zeza pritet te jene burime te forta te valeve gravitacionale qe mund te zbulohen nese jane apo jo ne drejtim te Tokës. Prandaj, ky rezultat ka implikime te rendesishme per nga numri i ngjarjeve qe do te jene te dallueshėm nga (Ligo) dhe observatore te tjer te valeve gravitacionale.
Me 3 shtator 2014, observatori Swift i NASA-s mori nje GRB – te quajtur GRB 140903A per shkak te te dhenave kur ajo eshte zbuluar,shkencetaret perdoren vezhgimet optike me teleskopet Binjak ne Hawaii per te percaktuar se GRB 140903A ishte vendosur ne nje galaktike rreth 3.9 miliarde vjet drite larg, relativisht afer per nje GRB.
Paneli i madh ne grafik eshte nje ilustrim qe tregon pasojat e nje bashkimi te yjeve neutron, duke perfshire prodhimin e nje GRB. Ne qender eshte nje objekt kompakt – ose nje vrime e zeze ose nje yll masiv neutron – dhe ne te kuqe eshte nje disk i materialeve te mbetura nga bashkimi. Ne portokalli eshte nje erë e grimcave larg nga disku dhe ne ngjyre blu eshte materiali ejektuar nga objekti kompakt dhe zgjerohet me shpejtesi shume te larte rreth 1/10 e shpejtesis se drites.
shperthimi Gamma zgjati me pak se dy sekonda. Kjo e vendosi ate ne kategorine e “shperthimve te shkurta GRB”
Rreth tre jave pas zbulimit Swift e GRB 140903A, nje ekip i studiuesve te udhehequr nga Eleonora Troja , verejti pasojat e GRB ne Xrreze-x me Chandra-n. Vezhgimet nga Chandra tregojne se GRB zvogelohet me kalimin e kohes .
Studimet e reja kane sygjeruar se bashkimet i te tillave mund te jete vendi i prodhimit te elementeve me te renda se hekuri, te tille si ari. Prandaj, shkalla e ketyre ngjarjeve eshte gjithashtu e rendesishme per te vleresuar shumen totale te elementeve te renda te prodhuara nga keto bashkime dhe i krahasojne ato me shumat e verejtura ne galaktiken tone.
Read More from NASA’s Chandra X-ray Observatory.
Credits: Illustration: CXC/M. Weiss; X-ray: NASA/CXC/Univ. of Maryland/E. Troja et al, Optical: Lowell Observatory’s Discovery Channel Telescope/E. Troja et al.
Tags: Chandra X-Ray Observatory, Gamma-Ray Bursts, Universe
You must be logged in to post a comment Login