Duke perdorur te dhena nga teleskopi i rrezeve-X Fermi , nje ekip nderkombetar i shkencetareve kane gjetur rrezen binare-gamma ne nje tjeter galaktike dhe me nje shkelqim te papare ndonjehere. Sistemi i dyfishte-yjor, i quajtur LMC P3, permban nje yll masiv dhe nje berthame yjore qe ndervepron per te prodhuar nje permbytje ciklike te rrezeve gama, formen me te larte te energjise se drites.
“Fermi ka zbuluar vetem pese prej ketyre sistemeve ne galaktiken tone, keshtu qe gjetja eshte mjaft emocionuese”, ka thene hulumtuesi kryesor Robin Corbet ne qendren e fluturimve hapesinore te NASA-s ne Greenbelt, Maryland. ”
Keto sisteme te rralla permbajne ose nje yll neutron apo nje vrime te zeze qe e rrezaton energjine me te madhe te tyre ne formen e rrezeve gama. LMC P3 eshte sistemi me i ndritshem i tille i njohur ne rrezet gama, rrezet X, valeve te radios dhe driten e dukshme, dhe kjo eshte vetem nje e dyta e zbulimt me Fermi.
Download this video in HD formats from NASA Goddard’s Scientific Visualization Studio
Shiko vizualizimin e LMC P3 ne Rene e madhe te Megalanit,zbuluar nga Teleskopi Fermi.
Videoja: NASA’s Goddard Space Flight Center/Scott Wiessinger, producer
Nje dokument qe pershkruan zbulimin do te shfaqet ne numrin e rradhes te The Astrophysical Journal me 1 tetor dhe eshte tani ne dispozicion online.
LMC P3 qendron ne zgjerimin e nje shperthimi supernove e vendosur ne rene e madhe te Magelanit (LMC), nje galaktike e vogel xhuxhe rreth 163,000 vite-drite larg. Ne vitin 2012, shkencetaret duke perdorur Observatorin chandra te rrezeve-x te NASA-s, kishin gjetur nje burim te forte te rrezeve X brenda mbetjes se supernoves dhe tregoi se ajo ishte orbital i nje yll, i ri shume here ne mase dhe me i nxehte se dielli. Hulumtuesit dolen ne perfundimin se objekti kompakt ishte ose nje yll neutron apo nje vrime e zeze e klasifikuar si sistem binar i rrezeve-X(HMXB).
Fermi kerkoi per ndryshimet periodike te ketyre sistemeve. Shkencetaret zbuluan nje ndryshim 10.3-ditore ne qender afer te nje nga disa burimet e identifikuara kohet e fundit ne LMC. Njeri prej tyre, i quajtur P3, nuk ishte i lidhur me objektet e para ne çdo gjatesi valesh te tjera, por ishte vendosur ne afersi te HMXB. A ishin ata te njejtet objekt?
Fotoja tregon ndryshimet e marra nga teleskopi Fermi:Credits: NASA’s Goddard Space Flight Center
Te dy objektet formohen kur nje yll masiv mbaron karburantin, bie nen peshen e vet dhe shperthen si nje supernova. Korja e grimcuar e yllit mund te behet nje yll neutron, me masen e gjysmes milion te planetit tone, me nje fushe gravitacionale ne menyre jo te forte edhe as drita s’mund t’i shmanget.
Siperfaqja e yllit ne zemer te LMC P3 ka nje temperature qe kalon 60.000 grade fahrenheit (33,000 grade C), ose me shume se gjashte here e dielli. Ylli eshte aq i ndritshem sa presioni nga drita qe leshon aktualisht drejton material nga siperfaqja, duke krijuar daljet e grimcave me shpejtesi prej disa milione milje ne ore.
Per me shume rreth teleskopit Fermi te Rrezeve Gamma,vizitoni:https://www.nasa.gov/content/fermi-gamma-ray-space-telescope/
Credits: NASA’s Goddard Space Flight Center
Perditesimi per here te fundit 23 shkurt,2017.
Tags:GALAKTIKA, TELESKOPI HAPESINOR FERMI I RREZEVE-GAMMA, UNIVERSI, YJET
Pingback: Java ne AstroAlb.10 gjerat qe duhet te dini per kete jave rreth sistemit diellor dhe Universit. – AstroAlb-Astronomy