Ylli i ri i vetmuar (Koncept Grafik)

Vetem ne rrugen kozmike, larg nga cdo objekt i njohur qiellor, nje i ri, ylli i pavarur po kalon nje rryme te madhe te rritjes.

Objekti i pazakonte, i quajtur CX330, u zbulua per here te pare si nje burim i drites se rrezeve-X ne vitin 2009 nga observatori chandra i rrezeve-X te NASA-s,ne rajonin qendror te rruges se qumeshtit. Vezhgimet e metejshme treguan se ky objekt ishte emetues i drites optike . Me keto te dhena, shkencetaret nuk kishin asnje ide se cfare ishte ky objekt.

Por, kur Chris Britt, studiues Akademik ne Universitetin e Texas Tech ne Lubbock, dhe koleget e tij shqyrtuar imazhet infra te kuqe ne njejten zone marre me satelitin WISE i NASA-s , ata e kuptuan se ky objekt ka shume pluhur te ngrohte rreth tij, e cila duhet te jete ndezur nga nje shperthim.

Duke krahasuar te dhenat e ”WISE” nga viti 2010 me te dhenat e Spitzer nga viti 2007, hulumtuesit vendosen se ylli i ri kishte qene ne shperthim te  per disa vjet. Ne fakt, ne ate periudhe 3 vjecare shkelqimi i saj ishte rritur me disa qindra here.

Astronomet shikuan ne te dhena ne lidhje me objektin nga nje shumellojshmeri e observatoreve te tjer.Ata gjithashtu e perdoren teleskopin e madh studiues VVV dhe Ogle-IV per te matur intensitetin e drites te emetuar nga CX330. Duke i kombinuar te gjitha keto kendveshtrime te ndryshme mbi objektin, nje foto e qarte u shfaq.

Me te cuditshme per astronomet,si ylli FU Orionis i cili dhe ky ka kaluar te njejten faze dhe objektet te rralla si kto – jane vetem rreth 10 prej tyre – jane te vendosura ne rajonet yll-formuese. Yjet e rinj zakonisht formohen dhe ushqehen nga gazi dhe pluhuri i pasur me rajonet e tyre perreth ne rajonin e reve yll-formuese. Ne te kundert, rajoni i afert yll-formues per CX330 eshte mbi nje mije vite drite larg.

“CX330 eshte edhe me intensiv dhe me i izoluar se ndone prej ketyre objekteve te rinj shperthyes qe ne kemi pare ndonjehere”, tha Joel Green. “Kjo mund te jete maja e ajsbergut -. Keto objekte mund te jene kudo”

Ne fakt, eshte e mundur qe te gjitha yjet kalojne neper keto faza dramatike te zhvillimit te rinise se tyre.

Si u be kaq izolues CX330? Nje ide eshte se ai mund te kete qene i lindur ne nje rajon yll-formues, por u nxjerr jashte ne xhepin e saj te vetmuar te galaktikes. Por kjo nuk ka gjasa, thone astronomët. Sepse CX330 eshte ne nje fazë te re te zhvillimit te saj – dhe mund te jete 1 milione vjet i vjeter .

Kur CX330 shihej duke kaluar ne gusht 2015, ai ishte ende shperthyes. Astronomet planifikojne per te vazhduar studimin e objektit, duke perfshire me teleskopet e ardhshme qe mund ta shohin ate ne gjatesi valore me te lehte.

Shperthime nga nje yll i ri ndryshon kimine e diskut te yllit, nga e cila planetet mund te formohen. Nese fenomeni eshte i zakonshem, do te thote se planetet, duke perfshire edhe tonin mund te mbajne mbajne kimike te nje disku te lashte te gazit dhe pluhurit nga shperthimet yjore.

• Full-Res TIFF: PIA20700.tif (22.69 MB)

• Full-Res JPG: PIA20700.jpg (0.37 MB)

   

Perditesimi per here te fundit 30 tetor,2016.

Tags:Yjet, Chandra X-ray Observatory, Spitzer Space Telescope, Wide-field Infrared Survey Explorer (WISE)