Vezhgimet e reja te bera nga ESO kane zbuluar karakteristika te mrekullueshme ne disa disqe planete-formues ne disa yje te rinj. Instrumenti SPHERE,i montuar ne Teleskopin Shume te Madh te ESO-s – VLT, ka bere te mundur per te vezhguar dinamiken komplekse te sistemeve te rinj diellore – duke perfshire shikimin e zhvillimi te ketij sistemi diellor ne kohe reale. Rezultatet e publikuara se fundmi nga tre ekipe astronomesh te shfaqin aftesine mbreselenese te SPHERE per te kapur rrugen e formimit te planeteve.
Tre ekipet e astronomeve kane perdorur SPHERE, nje instrument i avancuar i gjuetise se egzoplaneteve ne Teleskopin Shume te Madh (VLT) ose Very Large Telescope (VLT) ne Observatorin e Paranal-it, ne menyre qe te hedhin drite mbi evolucionin enigmatik te sistemeve planetare . Numrin i egzoplaneteve te njohur ne vitet e fundit ka bere qe studimin i tyre te jete nje nga fushat me dinamike ne astronomine moderne.
Nderveprimi mes disqeve protoplanetare dhe planeteve ne rritje mund te formoje disqe ne forma te ndryshme: unaza te medha.
Per shembull, RX J1615 eshte nje yll i ri, i cili shtrihet ne konstelacionin e Akrepit, 600 vite-drite nga Toka. Nje ekip i kryesuar nga Jos de Boer, i Observatorit Leiden ne Holande, gjeti nje sistem kompleks te unazave koncentrike perreth ylli te ri, duke formuar nje forme qe i ngjante nje versioni te unazave qe rrethojne Saturnin.
Mosha e diskut te sapo zbuluar protoplanetar e ben RX J1615 nje sistem te shquar, si shumica e shembuj te tjere te disqeve protoplanetare te zbuluara deri me tani jane relativisht te vjeter apo te evoluar. Ata vezhguan yllin e ri HD 97048, i vendosur ne konstelacionin e Skultorit, rreth 500 vite-drite nga Toka. Nepermjet analizave te perpikta, ata gjeten se disku i mitur rreth ketij ylli ka formuar edhe unaza koncentrike. Simetria e ketyre dy sistemeve eshte nje rezultat befasues, pasi shumica e sistemeve protoplanetare permbajne nje numer te armeve asimetrike spirale, boshlleqeve dhe vorbullave. Keto zbulime rrisin ndjeshem numrin e sistemeve te njohura me unaza te shumta shume simetrike.
Gjithashtu shiko:Very Large Telescope (VLT) at ESO’s Paranal Observatory
Scorpius,protoplanetary discs,
| HD135344B, HD97048, RX J1615.3-3255 |
1-Linke qe pershkruajne zbulimin:
2-Research paper by Jos de Boer et al.
3-Research paper by Christian Ginski et al.
4-Research paper by Tomas Stolker et al.
Perditesimi te fundit 9 nentor 2016.
Tags:ESO,SPHERE,VLT,Egzoplanete,Sisteme Protoplanetare.
You must be logged in to post a comment Login