Brenda Mjegullnajes se Zjarrte

Yjet lindin shpesh ne grupime yjore ose ne grupe, ne re gjigante te gazit dhe pluhurit. Astronomet kane studiuar dy grupime yjore duke perdorur Observatorin Chandra te rrezeve-X dhe teleskopeve infra te kuqe dhe rezultatet tregojne se idete e thjeshta per lindjen e ketyre grupimeve nuk mund te punojne.

Ky imazh i perbere tregon nje prej grupimeve, NGC 2024, e cila gjendet ne qender te ashtuquajtures Mjegullnaja e Zjarrte rreth 1,400 vite drite nga Toka. Ne kete imazh,ne rrezet-X nga Chandra qe shihen ne te purpurt, ndersa te dhenat infra te kuqe nga Spitzer jane me ngjyre te kuqe, jeshile dhe blu.

Nje studim i NGC 2024 dhe grupimit yjor ne mjegullnajen e orionit, nje rajon ku shume yje jane formuar, sygjerojne se yjet ne periferi te ketyre grupimeve jane me te vjeter se ato ne rajonet qendrore. Kjo eshte e ndryshme nga ajo ideja e thjeshte qe parashikon formimin e yjeve, ku yjet jane te lindur per here te pare ne qender te nje reje kolapsi te gazit dhe pluhuri, kur densiteti eshte mjaft i madh.

Ekipi hulumtues ka zhvilluar nje proces me dy hapa per te bere kete zbulim. Se pari, ata kane perdorur te dhenat e Chandra ne yje te ndritshme ne rreze-X per te percaktuar masat e tyre. Tjetra, ata zbuluan se sa ndritshme keto yje ishin ne driten infra te kuqe duke perdorur te dhenat nga Spitzer. Duke i kombinuar keto te dhena me modelet teorike, mosha e yjeve gjate dy grupimeve mund te vleresohej.

Sipas rezultateve te reja, yjet ne qender te NGC 2024 ishin rreth 200,000 vjet te vjeter, ndersa ato ne periferi kane qene rreth 1.5 milion vjet te vjeter. Ne Orion, mosha varion nga 1.2 milion vjet ne mes te grumbullit dhe rreth 2 milione vjet te vjeter per yjet drejt skajeve.

Shpjegimet per gjetjet e reja mund te grupohen ne tre kategori te gjera. E para eshte se formimi i yjeve po vazhdon te ndodhe ne rajonet e brendshme. Kjo mund te kete ndodhur per shkak te gazit ne rajonet e jashtme te nje rajoni yll-formues ku reja eshte e holle dhe me e perhapur se sa ne rajonet e brendshme. Me kalimin e kohes, nese dendesia bie nen nje vlere te pragut, ku ajo mund te shkaterrohet dhe te formoj yje .Formimi i yjeve ne rajonet e jashtme nuk do te ndodhe, ndersa yjet do te vazhdojne per tu formuar ne rajonet e brendshme.

Nje tjeter sygjerim eshte se yjet e vjetra kane pasur me shume kohe te depozitohen larg nga qendra e grupimt, apo te perjashtohen nga jashte nga nderveprime me yjet e tjere. Se fundi, vezhgimet mund te shpjegojne nese yjet e reja jane formuar ne filamente masive te gazit qe bien ne drejtim te qendres se grupimit.

Per me shume inforacion rreth observatorit Chandra, visitoni http://www.nasa.gov/chandra. Per me shume informacion rreth teleskopi Spitzer, visitoni http://www.nasa.gov/spitzer dhe http://spitzer.caltech.edu.

Informacioni:http://www.jpl.nasa.gov/spaceimages/details.php?id=PIA18249

Image credit: X-ray: NASA/CXC/PSU/K.Getman, E.Feigelson, M.Kuhn and the MYStIX team; Infrared: NASA/JPL-Caltech

Perditesimi per here te fundit 2 dhjetor,2016.

Tags:Chandra,Spitzer,Rruga e Qumeshtit,Yje,Mjegullnaja.