Ku eshte Akulli ne Ceres? Gjetjet e reja nga Dawn

Ne shikim te pare, Ceres, trupi me i madh ne rripin kryesor te asteroideve, nuk mund te duket nje bote e akullt. Pamje nga anija Dawn e NASA-s kane zbuluar nje bote te erret, me shume zona krateresh te cilet kane kripera reflektive – jo akull. Por studimet e publikuara rishtazi nga shkencetaret e Dawn tregojne dy linja te vecanta te te dhenave per akull ne ose ne afersi te siperfaqes se planetit xhuxh. Hulumtuesit kane paraqitur keto gjetje ne takimin e 2016s te ”American Geophysical Union” ne San Francisko.

“Keto studime mbeshtesin idene se akulli eshte i ndare nga shkembi heret ne historine Ceres”, duke formuar nje shtrese akulli te pasur , dhe se akulli ka mbetur prane siperfaqes gjate historise se sistemit diellor, “tha Carol Raymond, zevendes hetuesi kryesor i misioni Dawn, bazuar ne Jet Propulsion Laboratory te NASA-s, Pasadena, Kaliforni.

Akulli i ujit ne trupat e tjera planetar eshte i rendesishem per shkak se ajo eshte nje perberes thelbesor per jeten sic e njohim ne. “Duke gjetur trupat qe ishin me uje te pasur ne te kaluaren e larget, ne mund te zbulojne te dhena se ku jeta mund te kete ekzistuar ne sistemin e hershem diellor,” tha Raymond.

Ky animacion nga anija Dawn e NASA-s tregon nje krater ne Ceres qe eshte pjeserisht ne hije gjate gjithe kohes. Kratere te tilla jane quajtur “grackat e ftohta.” Dawn ka treguar se akull i ujit potencialisht mund te ruhet ne vend te tille per shume kohe.Pamje e imazhit dhe teksti:

Akulli eshte kudo ne Ceres!

Hulumtuesit kane perdorur instrumentin GRaND te anijes Dawm per te percaktuar perqendrimet e hidrogjenit, hekurit dhe kaliumit ne  Ceres. GRaNDA arrin te mase numrin dhe energjine e rrezeve gama dhe neutroneve qe vijne nga Ceres. Neutronet jane prodhuar ashtu si rrezet kozmike te galaktikes qe bashkeveprojne me siperfaqen Ceres ‘. Disa neutrone zhyten ne siperfaqe, ndersa te tjeret jo. Qe kur hidrogjeni ka ngadalessuar neutronet, ajo eshte e lidhur me me pak me neutronet qe ikin. Ne Ceres, hidrogjeni ka te ngjare te jete ne formen e ujit te ngrire (e cila eshte bere nga dy atome hidrogjeni dhe nje atom oksigjeni).

“Keto rezultate konfirmojne parashikimet e bera gati tre dekada me pare se akulli mund te mbijetonte per miliarda vjet nen siperfaqen e Ceres,” tha Prettyman. “Provat forcojne rezultatet per pranine e akullit ne nje asteroid te afert ne rripin e Asteroideve

Te dhena per jeten e brendshme ne Ceres.

Perqendrimet e hekurit, hidrogjenit, kaliumit dhe karbonit sigurojne prova te metejshme se shtresat e larta te materialit qe mbulojn Ceres jane ndryshuar nga uji i lenget ne brendesi Ceres ‘. Shkencetaret teorizojne se prishja e elementeve radioaktive brenda Ceres ka prodhuar nxehtesi qe cuan ne kete proces ndryshimi,duke e ndare Ceres ne nje guaske shkembore te brendshme dhe akulli ne siperfaqe. Ndarja e akullit dhe shkembit do te conte ne ndryshime ne perberjen kimike te siperfaqes se Ceres “dhe te brendshmes.

Akulli ne hije te perhershme!

Nje studim i dyte, i udhehequr nga Thomas Platz i Institutit Max Planck per studime te Sistemit Diellor , Göttingen, Gjermani, dhe e publikuar ne revisten Nature Astronomy, u perqendrua ne krateret qe jane vazhdimisht ne hije, ne hemisferen veriore te Ceres ‘. Shkencetaret shqyrtuan nga afer qindra kratere te ftohte dhe te erret – me temperatura minus 260 grade Fahrenheit (110 Kelvin), ata jane kaq te ftohte saqe sasia e kthimit te akullit ne avull gjate miliarda viteve ka qene shume e vogel. Hulumtuesit gjeten depozita te materialeve te ndritshme ne 10 prej ketyre kratereve. Ne nje krater qe eshte pjeserisht i ndricuar nga dielli, imazhe nga Dawn si dhe matje ne infra te kuqe zbuluan pranine e akullit.

Misioni Dawn menaxhohet nga JPL per Drejtorine e Shkences te NASA-s ne Uashington. Dawn eshte nje projekt i Programit ”Discovery” te drejtorise se shkences, menaxhuar nga qendra hapesinore Marshall e NASA-s ne Huntsville, Alabama. UCLA eshte pergjegjes per shkencen e pergjithshme te misionit Dawn. Orbital ATK, Inc, ne Dulles, Virxhinia,kane projektuar dhe ndertuar anijen. Qendra Aerohapesinore Gjermane,dhe Instituti Max Planck per kerkime ne Sistemin Diellor , Agjencia italiane e Hapesires dhe Instituti i astrofizikes kombetare italiane jane partnere nderkombetare ne ekipin e misionit.Per listen e plote te pjesemarreseve te misionit,shiko:http://dawn.jpl.nasa.gov/mission.

Image credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA

Per me shume rreth misionit Dawn te NASA’s,shiko:http://dawn.jpl.nasa.gov.

Perditesimi per here te fundit 26 janar, 2017.

Tags:CERES, PLANETET XHUXH, SISTEMI DIELLOR, SONDA DAWN.