Ky imazh i ri nga Teleskopi Hapesinore Hubble i NASA/ESA’s eshte nje nga pamjet me te mira te grupit galaktikor Abell 370. Imazhi (version ne rezolucion-te larte) eshte pjese e programit te Hubble te quajtur Frontier Fields, nje fushate orbitale trevjecare , qe filloi ne vitin 2013 — dhe qe shkencetaret e Hubble me observatoret e tjere te hapesires te NASA-s hetuan Universin e hershem duke studiuar gjashte grupe te ndryshme galaktikore.
Gjashte miliarde vite drite larg ne konstelacionin Cetus (Perbindeshi e detit), Abell 370 perbehet nga qindra galaktika. Tashme ne mesin e viteve 1980 imazhet me rezolucion me te larte te asaj kohe te grupit treguan se harku gjigant i shndritshem ne pjesen e poshtme te majte te imazhit nuk ishte nje strukture e cuditshme brenda grupit, por ai ishte nje fenomen astrofizik: i njohur si imazhi i lenteve gravitacionale . Hubble ndihmoi te tregoje se ky hark eshte i perbere nga dy imazhe te shtremberuara te nje galaktike te zakonshme spirale qe ndodhet prapa grumbullit galaktikor.
Ndikimi i madh gravitacional i Abell 370 ben qe te deformoj hapesiren perreth, duke shkaktuar qe drita e galaktikave ne sfond te perhapen pergjate rrugeve te shumefishta dhe te shfaqen si te shtremberuar dhe te zmadhuar njekohsisht: ky efekt njihet si lentet gravitacionale. Efekti mund te shihet si nje seri vijash dhe harqesh qe rrethojne qendren e imazhit. Grumbullimet e galaktikave masive mund te veprojne si teleskope natyrore, duke u dhene astronomeve nje pamje te mprehte dhe te afert te galaktikave shume te largeta qe ndodhen prapa grumbullit – dhe sic njihet ndryshe nje paraqitje e shkurter e Universit te hershem, vetem disa qindra milione vjet pas Shperthimit te Madh.
Ky imazh i Abell 370 u kap si pjese e programit Frontier Fields, i cili perdori nje kohe te gjate prej 630 ore vezhgimi nga Hubble, dhe mbi 560 orbita qe kreu ai rreth tokes. Gjashte grumbuj galaktikash te ndryshme u fotografuan me hollesi te hollesishem–te tille si Abell S1063, MACS J0416.1-2403, MACS J0717.5+3745, MACS J1149.5+2223, dhe Abell 2744 perfshire edhe Abellin 370, i cili ishte i fundit vezhgim i kesaj fushate. Nje imazh me i hershem i ketij objekti – eshte bere duke perdorur me pak kohe vezhgimi dhe per kete arsye mos regjistrimi i detajeve te tilla te zbehta – u botua ne vitin 2009 nga ESA dhe NASA.Info rreth vezhgimit te 6 grupeve galaktikore mund te gjenden ne http://www.stsci.edu/hst/campaigns/frontier-fields/.Cdo imazh i Frontier Field eshte marre ne driten infra te kuqe duke perdorur Kameran me Fushe te Gjere 3 si dhe Kameran e Avancuar per Studim, te dy keto instrument ne bordin e Hubble.
Programi i Frontier Fields prodhoi vezhgimet me te thella te grupeve galaktikore dhe fale lenteve gravitacionale u be e mundur te shiheshin galaktikat ne universin e hershme deri 600 milione vite pas Big Bang. Keto vezhgime po ndihmojne astronomet te kuptojne se si yjet dhe galaktikat u shfaqen nga epoka e erret e Universit, kur hapesira ishte e erret, e padukshme dhe e mbushur me hidrogjen.
Studimi i grupimeve masive galaktikore si Abell 370 gjithashtu ndihmoi ne matjen e shperndarjes se materies normale dhe materies se erret brenda grupimeve te tilla [heic1506]. Duke studiuar vetite e lenteve, astronomet kane percaktuar se Abell 370 permban dy grumbuj te medhenj.
Ky imazh mund te shkarikohet ketu ne rezolucion te larte.
Tani qe vezhgimet per programin Frontier Fields jane te plota, astronomet mund te perdorin bazen e te dhenave te plota per te eksploruar grumbujt, efektet e tyre, lentet dhe galaktikat e zmadhuara nga Universi i hershem ne detaje te plota.
Linke
Ann Jenkins / Ray Villard
Space Telescope Science Institute, Baltimore, Md.
410-338-4488 / 410-338-4514
jenkins@stsci.edu / villard@stsci.edu
Mathias Jäger
ESA/Hubble, Public Information Officer
Garching bei München, Germany
Tel: +49 176 6239750
Email: mjaeger@partner.eso.org
Artikulli i siguruar nga ESA dhe NASA.
Perditesimi per here te fundit 28 maj,2017.
You must be logged in to post a comment Login