Nje bashkepunim i LIGO dhe Virgo kane njoftuar nje zbulim te ri te valeve gravitacionale, i cili eshte verejtur me 4 janar 2017, nga dy detektoret e Observatorit te Valeve Gravitacionale me Interferometer Laser (LIGO) ne Uashington dhe Luiziana te Amerikes.
Sic eshte raportuar ne Physical Review Letters, ngjarja ishte nje bashkim i vrimave te zeza qe krijoi nje vrime te zeze me nje mase 49 here me te madhe se ajo e Diellit tone. Ngjarja eshte gjithashtu me e largtja e zbuluar ende, e vendosur rreth 3 miliarde vite drite larg, me shume se dy here se dy zbulimet e meparshme. Vrima e re e zeze u formua nga perplasja e dy vrimave te zeza, njera qe peshonte 31 here masa e Diellit dhe tjetra peshonte rreth 19 here e yllin tone.
“Ne kemi konfirmim te metejshem te ekzistences se vrimave te zeza me madhesi yjore qe jane me te medha se 20 masa diellore – keto jane objekte qe nuk e dinim se ekzistonin para se LIGO t’i zbulonte ato”, tha David Shoemaker i MIT, zedhenesi i sapo zgjedhur i LIGO Scientific Collaboration (LSC), tha ne nje deklarate. “Eshte e jashtezakonshme qe njerezit mund te bejne nje histori dhe ta provojne ate, per ngjarje te tilla te cuditshme dhe ekstreme qe ndodhinn miliarda vite me pare dhe miliarda vite drite te largeta prej nesh. Te gjitha bashkepunimet shkencore te LIGO dhe Virgo punuan per te vene te gjitha keto pjese se bashku. ”
Ashtu si ne dy rastet e meparshme, te cilat u vune re ne shtator te 2015 dhe dhjetor te 2015, kjo ishte nje ngjarje jashtezakonisht energjike.
Ngjarja, e njohur si GW170104, u lejoi gjithashtu studiuesve te kuptonin me shume rreth konfigurimit orbital te sistemit para se te shkrihej. Vrimat e zeza rrotullohen ne boshtin e tyre (themi se ata kane nje rrotullim) dhe gjithashtu rrotullohen rreth njeri-tjetrit ndersa rrotullohen drejt perplasjes se pashmangshme. Drejtimi i se paku nje prej rrotullimeve duket te jete i anuar ne lidhje me aeroplanin orbital dhe, duke mos u lidhur, mund te kete pasoja per menyren se si keto sisteme formohen.
“Duke matur rrotullimin e vrimave te zeza, ne synojme te marrim informacion se si rrotullohen rreth njeri-tjetrit – dhe rreth asaj se si formuan”, tha profesorja Sheila Rowan, e cila eshte pjese e bashkepunimit te LIGO, per IFLScience.
Ky vizualizim tregon valet gravitacionale te emetuara nga dy vrima te zeza (sferat e zeza) me mase pothuajse te barabarte, ndersa ato rrotullohen dhe bashkohen ne nje ngjarje e njohur si GW170104. Strukturat e verdha prane vrimave te zeza ilustrojne harkun e forte te kohe–hapesires ne rajon. Valet portokalli paraqesin shtremberime te hapesire-kohes te shkaktuara nga bashkimi e vrimave te zeza. Keto shtremberime perhapen dhe dobesohen, ne fund te fundit behen vale gravitacionale (ne ngjyre vjollce). Ky simulim u krye ne superkompjuterin e Pleiades ne Qendren e Rikerkimeve Ames te NASA-s ne Alabana.
Artikulli i plote:https://www.ligo.caltech.edu/page/press-release-gw170104
Per te lexuar artikullin ne shqip rreth zbulimit te valeve gravitacionale dhe cfare jane ato vizitoni:
http://pendulumscimag.weebly.com/astronomi/deklarohet-zbulimi-i-valeve-gravitacionale-nga-ligo
Per me shume rreth LIGO,vizitoni: https://www.ligo.caltech.edu/
Perditesimi per here te fundit 20 qershor,2017.
Tags:ASTROFIZIKE, UNIVERSI, VRIMA TE ZEZA
You must be logged in to post a comment Login