Ky imazh fantazme paraqet nje yll te kuq gjigant dhe pulsues i njohur si R Sculptoris. I ndodhur 1200 vite drite larg ne konstelacionin e Skulptorit, R Sculptoris eshte nje yll i njohur si AGB (Carbon-Rich Asymptotic giant Branch), qe do te thote se po afron fundin te jetes se tij. Ne kete faze, yjet me mase te ulet dhe te mesme ftohen, krijojne atmosfera te zgjeruara, dhe humbasin shume mase – dhe jane ne rrugen e tyre per t’u bere mjegullnaja spektakolare planetare.
Ndersa bazat e ketij procesi me humbje masive kuptohen, astronomet ende po hetojne se si ky proces nis ne afersi te siperfaqes se yjeve. Sasia e mases se humbur nga nje yll ne te vertete ka implikime te medha per evolucionin e tij yjor, duke ndryshuar te ardhmen e tij dhe duke cuar ne lloje te ndryshme te mjegullnajave planetare. Ndersa yjet AGB perfundojne jeten e tyre si mjegulla planetare, ato prodhojne nje game te gjere elementesh – duke perfshire 50% te elementeve me te renda se hekuri – te cilat pastaj leshohen ne Univers dhe perdoren per te bere gjeneraten e re te yje te rinj, planeteve, henave etj.
Nje tipar vecanerisht intrigues i R Sculptoris eshte vendi i ndritshem, qe duket te jete dy ose tre here me i ndrishem se rajonet e tjera. Astronomet qe kapen kete imazh te mrekullueshem, duke perdorur teleskope te ESO’s, kane arritur ne perfundimin se R Sculptoris eshte i rrethuar nga “grumbuj” gjigante pluhuri yjor qe po largohen nga siperfaqja yjore. Ky vend i ndritshem eshte, ne te vertete, nje rajon rreth yllit me pak ose pa pluhur, duke na lejuar te shohim me thelle ne siperfaqen yjore.
Credit: ESO/M. Wittkowski Referencat e tekstit: ESO
Perditesimi per here te fundit 13 shkurt, 2018.
You must be logged in to post a comment Login