Vullkanizmi është një proces endogjen që ka të bëjë në të shumtën e rasteve me daljen e lavës (magmë e varfëruar me elemente gazore) në sipërfaqen Tokës dhe të produkteve të tjera të gazta e të ngurta, të cilat e shoqërojnë atë para dhe pas daljes së saj.
Fjala llavë rrjedhë nga lat. laver dmth larje, shperlarje
Hapjet nga më të ndryshmet të korës së Tokës nëpër të cilat shperthejnë ose derdhen nga
brendesia masa të skuqura të lëngshme, material I lloj-llojshëm gaze, avuj quhen Vullkane.
brendesia masa të skuqura të lëngshme, material I lloj-llojshëm gaze, avuj quhen Vullkane.
Fjala vullkan dmth – Zoti Zjarrtë
Sipas aktiviteti dallojm:
Vullkanet aktive– të cilat ripërtrihen kohë pas kohë ose në intervale të ndryshme kohore.
Vullkanet pasive– krateri I tyre ëshë I mbyllur, shpërthimet vullkanike nuk ripërtrihen,
por nuk përjashtohet mundsia e shpërthimit diku tjeter.
por nuk përjashtohet mundsia e shpërthimit diku tjeter.
Sipas vendit të shfaqjes:
Vullkanet nënujore– janë të shumëta, sepse në ato vende korja e Tokës është më e
hollë;
Vullkanet tokësore– janë më të pakta, sepse në ato vende korja e Tokës është më ë
trashë.
Vullkanizmi mund të bëhët me eksplozio, i shoqëruar më gjëmime e tronditje të mëdha
ose në mënyrë të qetë dhe pa tronditje.
Mënyra e shpërthimit lidhet kryesisht më përbërjen dhe gjëndjen fizike të magmës që
ushqen vullkanin në një kohë dhe një vëndë të caktuar.
Kështu, magmat e pasura me SiO2(magmat acide) janë më viskoze se magmat e
varfëra me SiO2 (magmat bazike).
Magmat që kanë llavë acide shpërthejnë më ekspluzion, kurse llava më përbërje bazike
shperthen në mënyrë të qetë pa gjemime dhe tronditje.
Vullkanet përfaqësojnë zakonisht male në formë koni më lartësi të ndryshme 6000
– 7000m.
Në majën e vullkanit ndodhet gryka-krateri që ka formën e një
hinke me përmasa të ndryshme nga ku del llava dhe produktet tjera në sipërfaqe.
Krateri lidhet me vatrën e vullkanit(zona e ushqimit magmatik) që ndodhët në
thëllësi 100-200km me anën e një kanali të c’rregullt, qe quhet oxhaku i
vullkanit.
Vullkanet në sipërfaqen e Tokës numrohen më mijera , por shumica e tyre janë të
shuara (mbi 4000) të cilat ruhen në trajtë të kupave.
Përhapja e vullkaneve
Veçohen 4 zona (breza) kryesorë të përhapjes së vullkaneve në Tokë:
Zona e zjarrtë e oqeanit Paqësor
Brezi Mesdhetar
Brezimeridional i Atlantikut lindor
Brezimeridional i Afrikës lindore
“Ring of Fire”- “Unaza e Zjarrtë”
Tipet e vullkaneve
Vullkanet kanë karakteristikat e veta të mënyrës së shpërthimit, të
produkteve që nxjerrin, , të kohëzgjatjes në aktivitet dhe gjendjen në qetësi
si të tyre.
– Vullkanet të tipit havajan,
– Vullkanet të tipit strombolian,
– Vullkanet të tipit vezuvian,
– Vullkanet të tipit pelian,
– Vullkanet të tipit krakatau.
Dukuritë pasvullkanike
• Gejzeret Gejzeret,
• “Vullkanet ” e balt baltës,
• Magmatizmi intruziv (Plutonizmi Plutonizmi)
You must be logged in to post a comment Login