Rrezeve Gama (GRBs) jane shperthime shume energjike qe jane verejtur ne galaktika te largeta. Ata jane ngjarjet e ndritshme elektromagnetike te njohura qe ndodhin ne univers. Shperthimi i ketyr mund te zgjase nga dhjete milisekonda per disa ore .Pas nje blici fillestar te rrezeve gama,rrezet emetohen zakonisht ne gjatesi vale me te gjate (ne rreze-X, ultravjollce, optike, infra te kuqe, mikrovale dhe radio).
Rrezatimi intensiv i GRBs eshte vezhguara dhe besohet qe del gjate nje supernove ose hipernove me shpejtesi– ku ylli i larte ne mase bie per te formuar nje yll neutron, nje yll Kuark, ose vrime te zeze. Nje nenklase e GRBs duket se vijne nga nje proces tjeter: bashkimin e yjeve binare neutron. Shkaku i shperthimit pararendes eshte verejtur ne disa nga keto ngjarje te shkurtra dhe mund te jete per shkak te zhvillimit te nje rezonance mes kores dhe thelbit te yjeve te tille si rezultat i forcave masive te batices perjetuar ne sekondat e perplasje se tyre, duke shkaktuar qe tere korja e yllit te thyej.
Burimet e GRBs jane miliarda vite drite larg nga Toka, duke lene te kuptohet se shperthimet jane te dyja shume energjike (leshon me shume energji ne pak sekonda se Dielli do te leshonte ne te gjithe jeten e tij 10-miliarde-vjeçare) . Te gjitha GRBs te vezhguara kane origjinen nga jashte galaktikes galaktikes tone, edhe pse nje klase e nderlidhur e fenomeneve, mun te jete lidhur me magnestaret brenda Rruges se Qumeshtit. Ajo ka qene hipotezuar se nje shperthim i rrezeve gama ne Rrugen e Qumeshtit, dhe i drejtuar drejt toke, mund te shkaktoje nje ngjarje te zhdukjes ne mase.
GRBt jane zbuluar per here te pare ne vitin 1967 nga satelitet Vela, nje seri e sateliteve te dizajnuara per te zbuluar teste te fshehta te armeve berthamore. Qindra modele teorike jane propozuar per te shpjeguar keto shperthime ne vitet pas zbulimit te tyre, te tilla si goditjet midis kometave dhe yjeve neutron. Pak informacion ishte ne dispozicion per te verifikuar keto modele deri ne zbulimin e pare te rrezeve X nga matja e drejtperdrejte e redshifts te tyre duke perdorur spektroskopi optike, dhe keshtu distancat e tyre dhe rezultatet e energjise. Keto zbulime, dhe studimet e mevonshme te galaktikave dhe supernovave te lidhura me shperthimet, sqaruan distancen dhe shkelqimin e drites se GRBs. Keto fakte perfundimtare vendosen se GRBt ndodhin ne galaktika te largeta gjate shperthimeve te yjyve masive.
Per me shume.mund te vizitoni:
https://en.wikipedia.org/wiki/Gamma-ray_burst
Perditesimi per here te fundit 1 prill,2017.
Tags:UNIVERSI
You must be logged in to post a comment Login