Teleskopet e Rrezeve-X,Zbulojne nje Vrime te Zeze Endacake.

Astronomet kane perdorur Observatorin e NASA-s Chandra te rrezeve-X dhe Observatorin e ESA’s XMM-Newton  per te zbuluar nje rreze-X jashtezakonisht te ndryshueshme e vendosur jashte qendres se galaktikes se tij mëmë. Ky objekt i vecante mund te jete nje vrime e zeze ,e percart – qe erdhi nga nje galaktike e vogel duke rene ne nje me te madhe

Astronomet mendojne se vrimat e zeza supermasive, 100,000 ne 10 miliarde here masat e diellit, jane qendra e cdo galaktike. Ka edhe deshmi per ekzistencen e te ashtuquajturave vrimat e zeza masive te ndermjetme ,te cilat kane masa te uleta qe variojne ndermjet rreth 100 dhe 100.000 here ate te diellit.

Te dyja keto lloje te objekteve mund te gjenden larg nga qendra e galaktikave pas nje perplasje dhe bashkimit me nje tjeter galaktike qe permban nje vrime te zeze masive.

Nje studim i ri njofton zbulimin e njerit prej ketyre “endcakeve” -vrimat e zeza drejt buzes se nje galaktike lentikulare te quajtur SDSS J141711.07 + 522.540,8 (ose, GJ1417 + 52 per shkurt), e cila ndodhet rreth 4,5 miliarde vite drite nga Toka. Ky objekt,i referuar si XJ1417 + 52, u zbulua gjate vezhgimeve te gjata te nje rajoni te vecante,  nga XMM-Newton dhe Chandra ne te dhenat midis viteve 2000 dhe 2002. Shkelqimi i saj ekstreme e ben te mundshme qe ajo eshte nje vrime e zeze me nje mase qe vleresohet te jete rreth 100.000 here e diellit.
Paneli kryesor i ketij grafiku eshte nje imazh optik nga teleskopi Hubble. Vrima e zeza dhe eshte e vendosura ne pjesen e siperme. Kuadrati ne te majte permbajnn pamje te ngushte te Hubble te GJ1417 + 52. Ne kuader te ketij kuadrati — rrethi tregon nje burim pike ,-si ne rrethinat veriore te galaktikes qe mund te lidhen me XJ1417 + 52.

Chandra dhe XMM-Newton tregojne se rrezet-x e prodhuara ne XJ1417 + 52 eshte aq e larte saqe astronomet e klasifikojne kete objekt si nje “burim i rrezeve-X,–hiper-shkelqyes” (HLX). Keto jane objekte qe jane 10.000 deri ne 100.000 here me shume shkelqyese ne rrezet-X,se vrimat e zeza yjore –dhe 10 deri ne 100 here me te fuqishme se sa burimet ultral-te ndritshme te rrezeve x, ose ULXs.

Nje leter qe pershkruan kete zbulim do te shaqet ne Astrophysical Journal dhe eshte ne dipozicion online.

Image credit: X-ray: NASA/CXC/UNH/D.Lin et al; Optical: NASA/STScI

Per me shume nga Obervatori Chandra i Rrezeve-X (Anglisht)

Perditesimi per here te fundit 11 maj,2017.

Tags:ESA/XMM-NEWTON, GALAKTIKA, OBSERVATORI CHANDRA I RREZEVE-X, UNIVERSI, VRIMA TE ZEZA