Ka bote te pafunde si dhe ndryshe nga bota jone. Ne duhet te besojme se ne te gjitha botet, jetojne qeniet e gjalla dhe bimet dhe gjerat e tjera qe ne shohim ne kete bote.– Epicurus, c. 300 B.C.
A jemi vetem? A ka planetet te tjere si i joni? A ekziston jeta diku tjeter ne univers?Keto jane pyetje te njerezimit prej vitesh, qe nga koha e filozofeve greke-egzistonin keto pyetje. Por per vite me rradhe, keto pergjigje kane qene te pakapshme, ne mos te pamundura per tu gjetur.Muaji tetor shenon 21-vjetorin e zbulimit te planetit te pare orbital ne nje yll si dielli (aka. nje egzoplanet), 51 Pegasi b ose “Dimidium.” Ekzistenca e tij provoi se kishte planetet te tjera ne galaktiken jashte sistemit tone diellor.
Nje koncept grafik i Proxima b,egzoplanetit me te afert me sistemin tone diellor-zbuluar nga ESO ne vere te ketij viti.
Edhe me interesante eshte fakti se astronomet jane ne ndjekje te zbulimit te pare te nje egzoplaneti te nxehte si toka qe orbiton nje yll tjeter pervec diellit. Zbulimi i te ashtuquajturit “blue dot” mund te ripercaktonte te kuptuarit tone te universit dhe vendin tone ne te, veçanerisht ne qofte se astronomet mund te gjenin shenjat qe jeta ekziston ne siperfaqen e atij planetit.Astronomia po hyn ne nje epoke interesante ku ne jemi duke filluar per t’iu pergjigjur pyetjeve qe njerezimi i ka menduar per vite te tera.
Michel Mayor dhe Didier Queloz ishin dy personat e pare qe zbuluan nje planet jashte sistemit tone diellor,ne vitin 1995-te quajtur 51 pegasi b,qe orbiton yllin 51 Pegasi.
Zbulimi i pare i nje planeti qe rrotullohet rreth nje ylli te ngjashem me diellin erdhi ne vitin 1995. Ekipi zviceran — Michel Mayor dhe Didier Queloz ne Gjeneve njoftuan se kishin gjetur nje bote qe orbitonte ne afersi te yllit 51 Pegasi.
Ky njoftim shenoi fillimin e nje permbytjeje zbulimesh. Zbulimet ekzotike transformuan shkencen ne fakt:
- a pink planet
- worlds with two or even three suns
- a gas giant as light as Styrofoam
- a world in the shape of an egg
- a lava planet
Cfare eshte ne lidhje me nje tjeter toke?
Misioni i pare i NASA’s per zbulimin e egzoplaneteve, Kepler,u leshua ne vitin 2009 dhe revolocionizoj se si astronomet kuptuan universin dhe vendin tone. Kepler ishte ndertuar per t’iu pergjigjur pyetjes-sa– shume planete te banueshme ekzistojne ne galaktiken tone?
Tani, misionet e tjera te NASA’s si teleskopet Hubble dhe Spitzer kane rol premtues ne zbulimin e sistemeve planetare (Trappist-1-figur me poshte) te kuptojm nese ato jane te pershtatshme per jeten siç e njohim ne.
Ekzoplanetet e yllit Trappist-1.
A ekziston jeta diku tjeter ne univers?
Tani qe gjuetia e egzoplaneteve eshte nje pjese e zakonshme e astronomise, gara eshte per te ndertuar instrumente qe mund te gjejme gjithnje e me shume planete, ne vecanti botet qe mund te jene si e jona.
Sateliti i NASA’s i studimit te trazitimit te egzoplaneteve ose (Tess), eshte vendosur qe te leshohet ne vitin 2017-2018, dhe do te shikoje per super-toka dhe planete me madhesine e tokes me afer se kepler. Tess do te gjej planete te reja ne te njejten menyre qe e ben Kepleri, permes metodes se tranzitimit —por do te mbuloje 400 here zonen e qiellit:lexo cfare eshte TESS—https://astroalbastronomy.wordpress.com/tess-sateliti-i-studimit-te-tranzitimit-te-planeteve/
Nje koncept grafik i Tess-Sateliti i Studimit te Tranzitimit te egzoplaneteve,eshte nje mision i ardhshem i NASA’s,qe do te kerkoje per bote te reja-planifikuar te leshohet ne vitin 2017-2018.
Teleskopi hapesinore James Webb,planfikuar te leshohet ne vitin 2018, do te jete teleskopi me i fuqishem leshuar ne hapesire deri me sot. Webb do te perdore spektograft e tij per te shikuar ne atmosferat e egzoplaneteve,ne kerkim per shenja te jetes.
Ne ende nuk e dime se ku dhe cilat planete jane ne zonat e banueshme te yjeve me te afert me token. Kerkimi per fshinjet me te afert tane- potencialisht te banueshem do te jete nje kapitulli tjeter ne kyt histori.
Zbulimi i pare i vertete i planeteve ekstrasolar, ishte ne fakt nje treshe e boteve te vdekura -orbitale ,ne mbetjet e nje ylli qe shpertheu, i quajtur nje yll pulsar. Dy nga tre botet jane gjetur nga dr. Alexander Wolszczan ne 1992- plot tre vjet nga zbulimi i Dimidiums. Por per shkak se ata jane kaq te cuditshem, dhe nuk mund te mbeshtesin jeten sic e njohim ne, shumica e shkencetareve do te rezervonin “ne fillim” percaktimin e vertet per nje planet qe rrotullohet rreth nje ylli normale.
Misioni francez CoRoT,u leshua ne vitin 2006, ishte misioni i pare hapesinore i egzoplaneteve.
Marre nga:http://nasa.tumblr.com/post/152256737554/a-space-odyssey-21-years-of-searching-for-another.
Zbulimet e fundit te egzoplaneteve:https://exoplanets.nasa.gov
Perditesimi per here te fundit,25 tetor-2016.
Tags:nasa ,space, sun ,star ,planets ,orbiting ,exoplanet ,search, newworlds, jwsttess planethunters
You must be logged in to post a comment Login