Mos ushqimi per nje vrime te zeze erreson nje galaktike brilante.

Astronomet mund te kene zgjidhur misterin e sjelljes se paqendrueshme te nje vrime te zeze supermasive ne qender te nje galaktike. Te dhena te kombinuara nga Observatori Chandra i rrezeve-X te NASA-s dhe observatoreve te tjere sygjerojne se vrimat e zeze nuk e kane ushqyer karburantin e tyre mjaftueshem sa per ti bere rrethinat e saj te ndrtshme.

Shume galaktikat kane nje baze jashtezakonisht te ndritshem, apo berthame, e mundesuar nga materiali qe bie drejt nje vrime te zeze supermasive. Keto ndryshe quhen edhe “berthamat e galaktikave akitve” ose AGN,dhe jane disa prej objekteve me te ndritshme ne Univers.
Astronomet i klasifikojne AGN-t ne dy lloje kryesore te bazuara ne vetite e drites qe ata leshojne. Nje lloj i AGN ka tendence te jete me e ndritshme se nje tjeter. Shkelqimi mendohet pergjithesisht te varet nga dy faktore: AGN-ja mund te erresohet nga gazi dhe pluhuri perreth, ose ajo mund te jete ne thelb e erresuar, sepse shkalla e te ushqyerit te vrimes se zeze supermasive eshte e ulet.

Megjithate, AGN-ja e lidhur me galaktike Markarian 1018 qendron jashte duke ndryshuar llojin dy here, nga nje AGN e zbehte ne nje AGN te ndritshme ne vitet 1980 dhe me pas te ndryshonte perseri ne nje AGN te zbehte brenda pese viteve te fundit. Gjate ndryshimit te dyte ne llojin e Markarian 1018 – AGN’ja ajo u be tete here me e zbehte ne rrezeve X ne mes viteve 2010 dhe 2016.
Pasi zbulua natyra e paqendrueshme e AGN’s gjate nje projekt studimi duke perdorur Teleskopin Shume te Madh te ESO-s (VLT), astronomet kane studiuar kete objekt me dy teleskopet e NASA’s – Chandra dhe Hubble. Grafiku shoqerues tregon AGN’n ne driten optike nga VLT (majtas) me nje imazh nga Chandra te rajonit qendror te galaktikes ne rreze X qe tregojne burimin e pikes per AGNn (djathtas).

Nje shpjegim i mundshem per kete eshte se hyrja e karburantit nga vrima e zeze eshte nderprere. Kjo perçarje mund te jete shkaktuar nga nderveprimet me nje vrime te dyte te zeze supermasive ne sistem. Vrimat e zeza binare mund te jene produkt i nje perplasjeje dhe bashkimit mes dy galaktikave te medha, secila prej te cilave ka ngjasa qe permban nje vrime te zeze supermasive ne qender te saj.

Image credit: X-ray: NASA/CXC/Univ. of Sydney/R.McElroy et al, Optical: ESO/CARS Survey

Perditesimi per here te fundit 10 nentor,2016.

Tags:Chandra,VLT,Galaktika,Universi,Vrimat e Zeza.