Rripi kuiper!

Rripi Kuiper i quajtur nganjehere rripi i Edgeworth-Kuiper, eshte nje disk ne Sistemin Diellor pertej planeteve,i zgjeruar pertej orbites se Neptunit (ne 30 AU) deri ne rreth rreth 50 AU nga Dielli.Kjo eshte e ngjashme me rripin e asteroideve, por ajo eshte shume me e madhe, 20 here me e gjere dhe 20 deri në 200 here me i madh. Ashtu si rripi i asteroideve, ajo perbehet kryesisht nga trupa te vogla, apo mbetjet nga formimi i sistemit diellor. Edhe pse shume asteroide jane te perbere kryesisht nga shkembi dhe metali, shumica e objekte ne rripin Kuiper jane te perbere kryesisht nga objekte te ngrira tilla si metan, amoniak dhe uje. Brezi Kuiper eshte shtepia per tre planete te njohura zyrtarisht xhuxh: Plutoni, Haumea, dhe Makemake. Disa prej henave te sistemit diellor, te tilla si Tritoni i Neptunit dhe Phoebe i Saturnit, mendohet gjithashtu ta kene origjinen nga ky rajon.

Rripi Kuiper u emerua sipas astronomit gjermano-amerikan Gerard Kuiper, edhe pse ai nuk e ka parashikuar egzistencen e rripit kuiper. Në vitin 1992, 1992 QB1 u zbulua, i pari objekt ne brezin Kuiper (KBO) qe nga Plutoni. Qe nga zbulimi i saj, numri i KBOs te njohur eshte rritur ne me shume se nje mije, dhe me shume se 100.000 KBOs mbi 100 km (62 mi) ne diameter mendohet te ekzistojne. Brezi Kuiper ishte menduar fillimisht te jete depo kryesore per kometat periodike, ata me orbita qe zgjasin me pak se 200 vjet. Megjithate, studimet qe nga mesi i viteve 1990 kane treguar se brezi eshte dinamik i qendrueshme, dhe se vendi i vertete i kometave, nje zone dinamike aktive e krijuar nga levizja e jashtme e Neptunit 4.5 miliard vjet me pare, ka shperndare objekte te tilla si planeti xhuxh Eris i cili ka orbite teper te cudtishme.

Rripi Kuiper nuk duhet te ngaterrohet me Oort cloud , i cili eshte nje mije here me i larget dhe eshte kryesisht ne fome sferike. Objektet brenda brezit Kuiper, se bashku me anetaret e diskut te shperndara dhe cdo objekte tjeter brenda kesaj zone,jane quajtur objekte trans-neptuniane

Plutoni eshte anetari me i madh dhe me masiv i brezit Kuiper dhe me i madh dhe i dyte me i masiv i njohur TNO, tejkaluar vetem nga Eris ne diskun e shpërndara. Fillimisht konsiderohet si nje planet, statusi i Plutonit si pjese e rripit Kuiper ka shkaktuar qe te riklasifikohet si nje planet xhuxh ne vitin 2006. ajo eshte e e ngjashme me shume objekte te tjera te brezit Kuiper, dhe periudha e tij orbitale eshte karakteristike e nje klase te KBOs, i njohur si “plutinos”.

Objektet e njohura ne rripin Kuiper pertej orbites se Neptunit.

Per me shume vizitoni:

https://solarsystem.nasa.gov/planets/kbos

https://www.space.com/16144-kuiper-belt-objects.html

Perditesimi per here te fundit 2 dhjetor, 2017.

Tags:ASTRONOMI, SISTEMI DIELLOR